Hazar Denizi Nerede?

Hazar Denizi, yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük kapalı gölü olarak kabul edilir. Deniz ismi taşımasına rağmen okyanuslarla bağlantısı olmayan bu dev göl, hem coğrafi hem ekonomik hem de stratejik açıdan büyük öneme sahiptir. İçinde barındırdığı zengin petrol ve doğalgaz kaynakları, çevresindeki ülkeler için ciddi ekonomik fırsatlar yaratmaktadır.

Hazar Denizi Nerede Bulunur?

Hazar Denizi, Avrasya kıtasının ortasında yer alır. Beş ülkenin sınırları boyunca uzanır:

1. Rusya (kuzeyde)
2. Kazakistan (kuzeydoğuda)
3. Türkmenistan (doğuda)
4. İran (güneyde)
5. Azerbaycan (batıda)

Yüzey alanı yaklaşık 371.000 km², uzunluğu yaklaşık 1.200 km, genişliği ise yer yer 320 km'ye ulaşır.

Coğrafi Özellikleri

Kapalı Havza: Hazar Denizi'nin okyanuslarla bağlantısı yoktur. Sularını dışarı boşaltamayan bir havza olduğu için “kapalı göl” olarak sınıflandırılır.

En Derin Nokta: Güney kesiminde derinliği 1.025 metreye kadar ulaşır. Bu özelliğiyle dünyanın en derin göllerinden biridir.

Tuzluluk Oranı: Ortalama tuzluluk oranı denizlere göre düşüktür. Tuzluluk seviyesi %1,2 civarındadır (okyanuslarda %3,5’tir).

Ana Su Kaynakları: En büyük besleyici nehri Volga Nehri’dir. Bunun yanında Ural, Kura ve Terek gibi nehirler de Hazar Denizi’ne dökülür.

Jeopolitik Önemi

Hazar Denizi, enerji kaynakları bakımından son derece zengin bir bölgedir. Özellikle:

Petrol ve Doğalgaz Yatakları: Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan’ın deniz altındaki zengin enerji rezervleri, bölge ülkeleri arasında işbirliği ve rekabeti beraberinde getirmiştir.

Enerji Koridorları: Hazar Denizi üzerinden geçen boru hatları (Bakü-Tiflis-Ceyhan gibi) Türkiye ve Avrupa'ya enerji sevkiyatı açısından stratejik önemdedir.

Hukuki Tartışmalar: Hazar Denizi'nin hukuki statüsü (deniz mi göl mü?) uzun süre tartışma konusu olmuştur. Bu statü, doğal kaynakların paylaşımında belirleyici olduğu için önemlidir. 2018 yılında Hazar’a kıyıdaş ülkeler arasında bir anlaşma imzalanarak bazı sorunlar çözülmüştür.

Ekonomik Faaliyetler

Balıkçılık: Özellikle mavi mersin balığı (beluga) ve ondan elde edilen havyar, Hazar Denizi'nin dünyaca ünlü ürünleri arasındadır.

Ulaşım ve Ticaret: Göl çevresindeki liman şehirleri (Bakü, Aktau, Türkmenbaşı vb.) arasında ticaret ve taşımacılık yapılmaktadır.

Turizm: Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan kıyılarında turizm yatırımları gelişmektedir.

Çevresel Sorunlar

Hazar Denizi çevresi ciddi çevresel tehditlerle karşı karşıyadır:

Su Seviyesindeki Düşüş: Son yıllarda buharlaşma ve iklim değişikliği nedeniyle deniz seviyesinde ciddi bir düşüş gözlemlenmektedir.

Kirlilik: Petrol sızıntıları, sanayi atıkları ve nehirlerden gelen kirlilik deniz ekosistemini tehdit etmektedir.

Biyoçeşitlilik Kaybı: Özellikle mersin balığı gibi endemik türler tehdit altındadır.

Genel Makale Özeti

Hazar Denizi, sadece büyük bir göl değil; aynı zamanda enerji, ekoloji ve siyaset açısından çok katmanlı bir öneme sahiptir. Çevresindeki ülkelerin ortak çıkarlarını gözeterek işbirliği yapmaları, bölgenin geleceği açısından kritik önem taşımaktadır. Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çevre koruma önlemleri, Hazar Denizi’nin uzun vadeli sağlığı için elzemdir.

Hazar Denizi Haritası